Zekayı etkileyen vitamin ve mineraller

İyot

İyot yetersizliği ile bilişsel gelişim ilişkisini araştıran 18 çalışmanın meta-analizi sonucu çocuklarda IQ: 13.5 puan düşük bulunmuştur.

Demir

Beynin çeşitli bölgeleri demir yetersizliğine karşı çok hassastır. Buna ek olarak demir, sinir hücreleri arasında veya bir sinir hücresi ile başka bir tür hücre arasında ile­tişimi sağlayan kimyasalların sentezinde yardımcı mad­dedir.  Ülkemizde de çok yaygın görülen demir eksikliği anemisi, yapılan çeşitli araştırmaların sonuçlarına göre bulgular de­ğişmekle birlikte genel olarak 0-5 yaş grubu çocuk­ların ortalama % 50 sinde, okul çağı çocuklarının % 30’unda, emzikli kadınların ise %50’sini görülmektedir. İki yaş öncesi bebeklerde bilişsel fonksiyonların değerlendirilmesi, be­bekler konuşabilene kadar zordur. Ancak, demir eksikliği olan 2 yaşından küçük çocuklarda uyum ve denge sorunları görülmekte bu çocuklar daha içe kapanık ve çekingen davranmaktadırlar. Bu tür etmenler çocuğun çevresiy­le etkileşime geçip öğrenme yetisini engelleyebildiği gibi zihinsel yeteneklerini de kö­reltebilmektedir. Bebeklik ve küçük çocukluk döneminde demir eksikliği anemisi, bilişsel gelişimi geciktirip IQ puanını yaklaşık 9 puan geriletebilmektedir

Çinko

Çinko, merkezi sinir sistemi gelişimi ve fonksi­yonları üzerinde etkilidir. Bu nedenle, çinko eksikli­ği, bilişsel gelişimi dikkat, aktivite, davranış ve motor gelişimindeki değişikliklerle etkileyebilir. Kesin mekanizmalar bilinmemekle birlikte hayvan deneylerinde ağır çinko eksikliğinin, özellikle gebelik ya da adolesan dönem gibi hızlı büyümenin görüldüğü zaman aralıklarında beyin gelişimi, strese karşı artmış duygusal yanıt, azalmış motor aktivite ve dikkat ile kısa dönemli bellek ölçütlerinde daha düşük performans de­ğişikliklerine yol açtığı görülmüştür.

B grubu özellikle folik asit b1,b6 ve b12

B vitaminleri folat, B₁₂ ve B₆ merkezi Sinirsel iletim de görevleri olduğu gibi hormanların yapı taşı veya aktifleşmesi gibi çok geniş bir yelpazede görevi vardır. Bu nedenle bu vitaminlerin çocukluk dönemi boyunca bilişsel gelişim, yetişkinler için ise bellek performansında etkili olabileceği belirtilmektedir.

Doymamış yağ asit örüntüsü

Son yıllarda beslenme ve beyin gelişimi ile / bilişsel gelişim üzerine yapılan tartışmalar, çoklu doymamış yağ asitlerinin (ÇDYA) önemini ortaya koymuştur. Beyin performansı büyük ölçüde sinir hücrelerinin zarlarının bütünlüğüne bağlıdır. Bu zarlar başlıca protein ve lipitlerden oluşmuştur. Bu lipitlerin ÇDYA’ni yeterli oranda içermesi son derece önemlidir. Çoklu doymamış yağ asitlerinden kısa zincirli n-3 ÇDYA konala, soya fasulyesi yağı, keten tohumu gibi bitkisel kaynaklı yağlarda bulunur. Uzun zincirli n-3 ÇDYA balık yağı ve anne sütünde bulunmakta­dır. Yapılan labartuar çalışmalarında ise n-3 ÇDYA’nin 9-10 aylık bebeklerde problem çözme yeteneğini artırdığı görülmüştür. Bunun için balık eti tüketimi ve/veya balık yağı kullanımı zeka artıracağı özelliği nedeniyle çok önemlidir.

Ayrıca çalışmalar anne sütüyle beslenen bebeklerin, mamayla besle­nenlere göre daha yüksek plazma DHA ve daha iyi görsel keskinliğe sahip olduklarını göstermektedir. Bu bulgular n-3 ÇDYA’nın görsel korteks ve ileriki bilişsel gelişim ile ilişkili olabileceğini göstermektedir. Ayrıca dikkat eksikliği hastalığı, disleksia ve otizm üzerine de n-3 ÇDYA’lerinin ek olarak verilmesinin olumlu etkileri olduğuna dair bulgular vardı

ZEKAYI ARTIRAN BESİNLER

1. Somon-YAĞLI BALIK TOHUM TÜREVLERİ YAĞ ASİT

Yağ asit örüntüsü nedeniyle beyinsel gelişim ve beyin performans için önemlidir.

2. Yumurta

Yumurta, büyük bir protein kaynağı olarak bilinir; bunun yanı sıra yumurta sarısı bellek gelişimine yardımcı olan kolin maddesi ile doludur.

3. Fıstık Ezmesi

Yer fıstığı ve fıstık ezmesi, sinir zarlarını koruyan güçlü bir antioksidan olan E vitaminiçeren zengin bir kaynaktır, ayrıca içeriğindeki tiyamin beyne ve sinir sistemine enerji sağlayan glikoz kullanımına yardımcı olur

4. Tam Tahıllar

Büyük enerji kaynağı olmak dışında b grubu vitaminlerin deposudur. Özellikle rafine olmamış, doğal olanları ( bulgur, siyes buğdayı, yulaf…) vitamin içeriği fazla olduğu için daha etkindir.

5. Yulaf / Yulaf ezmesi

“Yulaf, çocukların beyinlerine ihtiyacı olan enerjiyi sağladığı gibi b grubu vitamin örüntüsü fazlalığı nedeniyle beyinsel aktiviteyi güçlendiren besindir. Glutensiz tahıl kullanımının dikkat eksikliğine ve motor gelişime hatta otizme iyileştirici olumlu etkilerinin olduğu görüşü yaygınlaşmaya başlamıştır.

6. Kırmızı meyveler

Çilek, kiraz, yaban mersini, böğürtlen..vb  Antioksidan içeriği, c vitamini kaynağı ve kırmızı renkli meyvelerinin rengini veren özlerinden dolayı hafızayı iyileştirici etkisi vardır. Yapılan araştırmalarda kırmızı meyvelerin içerisinde bulunan polifenollerin, Alzheimer’a neden olan toksinlerin iyileşmesinde yardımcı olduğu ortaya çıkmıştır.

7. Fasulyeler

Fasulyelerin protein, lif ve karmaşık karbonhidratlardan oluştuğu için beyine gerek duyduğu vitamin ve mineralleri sağlamaktadır

8. Renkli Sebzeler

Domates, tatlı patates, kabak, havuç, ıspanak gibi renkli sebzelerin beyin hücrelerini güçlü ve sağlıklı tutan antioksidanların barındırdığından dolayı beyin gelişi için etkilidir.

9. Süt ve Yoğurt

Süt ürünleri, beyin dokusu, nörotransmitterler ve enzimlerin gelişmesi için gerekli olan protein ve B vitaminleri ile doludur. Anne sütüne en yakın olan manda, koyun ve keçi sütü öneriler.

Son yıllardaki araştırmalar, çocukların ve gençlerin önerilen D vitamini dozunu almasının nöromüsküler sisteme ve hücrelerin yaşam döngüsüne yarar sağladığı kanıtlanmıştır. Her yaşta d vitamini yüksek tutmak beyin işlevleri için önemlidir.

10. Et

Demir, çocukların enerji almasını ve konsantre olmasını sağlayan önemli bir mineraldir. Kırmızı et, zengin demir kaynaklarından biridir. Aslında günde sadece 1 gram etin bile vücudun diğer kaynaklardan demir emilimine yardımcı olduğu görülmüştür. Kırmızı et aynı zamanda çinko içerir ve çinko hafızanın iyileştirilmesine yardımcı olur